Dzieje Polaków w Estonii
Śladami pierwszych Polaków. Ignacy Mościcki i Tartu
Pierwsi
Polacy pojawili się na ziemiach estońskich w XVI wieku.
W roku
1561 część Inflant została przyłączona do Królestwa
Polskiego i Księstwa Litewskiego. Jednak długotrwałe wojny
pomiędzy Szwecją a Polską doprowadziły w końcu do utraty
Inflant. Niemal cała Estonia znalazła się pod panowaniem
szwedzkim.
Choć polska dominacja na ziemiach Estów nie
trwała długo, to jednak zaznaczyła swój ślad w historii
Republiki dość wyraźnie. Ma to związek z Uniwersytetem
Tartuskim.
Historia uczelni sięga końca XVI wieku, kiedy to
decyzją Stefana Batorego utworzono ośrodek jezuicki, przekształcony
później w kolegium. Przy nim powołano do życia również
seminarium oraz gimnazjum. Kiedy Królestwo Polskie przeszło w
ręce Szwedów placówki te zostały przekształcone
przez króla Gustawa II Adolfa w uniwersytet. Od samego
początku istnienia uczelni Polacy odgrywali tu dość znaczącą
rolę. Uniwersytet ten wykształcił bowiem wielu Polaków.
Słynne określenie "dorpatczyk" nie tylko oznacza
absolwenta uniwersytetu, ale przede wszystkim oznacza człowieka o
wysokich kwalifikacjach zawodowych, wszechstronnie wykształconego, o
wysokiej kulturze osobistej. "Dorpatczyk" w Polsce cieszył
się wielkim poważaniem i szacunkiem.
Wiele wybitnych osobistości
ukończyło Uniwersytet Tartuski. Ponadto dziewięciu Polaków
otrzymało doktoraty honoris causa (w 1930 roku doktorem honorowym
prawa został Ignacy Mościcki). Do najbardziej znanych zaliczyć
należy również Tytusa Chałubińskiego, Bolesława
Limanowskiego oraz Konstantego Skirmuta.
Tartu ze względu na
istnienie uczelni stał się kulturalną i naukową stolicą Estonii.
Świadczyć może o tym ilość przyjeżdżających osób,
chcących się kształcić właśnie tutaj. Przypuszcza się, że w
latach 1802-1918 kształciło się na uniwersytecie ponad półtora
tysiąca Polaków. Dolicza się też osoby pochodzące z Polski
(np. polscy Żydzi), ich liczba oscyluje pomiędzy 411 a 599 osób.
Dane te nie określają dokładnej liczby studentów dlatego,
iż do roku 1918 nie notowano w aktach narodowości studentów,
tylko ich przynależność religijną. W aktach kierowano się
zazwyczaj miejscem pochodzenia